Kalendarz literacki

Szczegóły: Opublikowano: 21 luty 2023; Poprawiono: 21 luty 2023; Odsłony: 694

janowicz Сакрат Яновіч нарадзіўся 04.09.1936, мястовасцьі Крынкі ,беларускі і польскі празаік, драматург, публіцыст, грамадскі дзеяч. Сябар Саюза польскіх пісьменьнікаў з 1970 г. Ганаровы сябар Міжнародчай Акадэміі навук Еўразіі і Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў.

Працаваў журналістам у штотыднёвіку „Ніва”, кіраваў аддзелам галоўнага праўлення Беларускага грамадска-культурнага таварыства. Жыве ў мяст. Крынкі Беластоцкага ваяв. Яго дом ў Крынках -Villa Sokrates стаў беларускім культурным асяродкам. Тут атрымала бясплатна памяшканне рэдакцыя штомесячніка „Czasopis”.

Як празаік С. Яновіч дэбютаваў у 1956 г. на старонках беларускага штотыднёвіка „Ніва”. Проза С. Яновіча вызначаецца філасафічнасцю, глыбокім псіхалагізмам. Пісьменнік адным з першых паказаў у Польшчы адчужэнне ўлады ад народа („Сцяна”), духоўную трагедыю ўчарашняга вяскоўца ў горадзе („Самасей”), у сувязі з чым у аўтара былі цяжкасці з друкаваннем — як на Беласточчыне, так і ў БССР. Напісаў некалькі драматычных твораў, якія выйшлі асобнымі выданпямі („Зборнік сцэнічных твораў”, „Не пашанцавала”). Пераклаў на польскую мову „Вітражы” Я. Брыля, п’есу Я. Шабана „Шрамы” Аўтар літаратуразнаўчых прац і крытычных артыкулаў пра творчасць беларускіх пісьменнікаў, якія жывуць у Польшчы і гуртуюцца ў „Белавежы”, эсэ пра польска-беларускія сувязі. Мініяцюры-імпрэсіі С. Яновіча выйшлі асобнымі выданнямі ў Лопдане — у арыгінале і перакладзе Узнагароджаны Афіцэрскім крыжам ордэна Адраджэння Польшчы і іншымі ўзпагародамі. Ляўрэат прэстыжнай польскай узнагароды імя Анджэя Дравіча.

Памёр Сакрат Яновіч 17 лютага 2013 году.

У нашай бібліятэцы вы можаце прачытаць наступныя кнігі аўтара:

1.Хатняе стагоддзе
2.Пад знакамі Арла й Пагоні
3.Не жаль пражытага
4.Z Księgi Podlasia
5.Ojczystość
6.Дзённікі
7.Запісы веку
8.Сцяна
9.Мініяцюры
10.Пад знакамі Арла й Пагоні
11.Białoruś, Białoruś
12.Srebrny jeździec
13.Terra incognito. Białoruś
14.Загоны
15.Dolina pełna losu

Szczegóły: Opublikowano: 24 marzec 2022; Poprawiono: 11 kwiecień 2022; Odsłony: 1386

wiktor Віктар Швед нарадзіўся 23 сакавіка 1925 году ў вёсцы Мора непадалёк Гайнаўкі.

Дэбютаваў у 1957 годзе ў «Ніве» вершам „Я — беларус”. Пісаў па-беларуску. Важнае месца ў творчасці паэта займала дзіцячая творчасць. У вершах аўтар звяртаўся да тэмы родных мясцін, продкаў, роднай вёскі, звычаяў вясковых дзяцей. Яго дзіцячая паэзія не цураецца гумару, яна афарыстычная, уласцівая лаканічнасцю выказванняў і дзіўнай перфарацыйнай лініяй. З'явілася ў «Zorce», дадатку для дзяцей у «Ніве». Наступныя пакаленні дзяцей запамінаюць вершы шведа, дэкламуюць і мадэлююць іх у сваіх паэтычных спробах.

Вершы Віктара Шведа маюць пазнавальнае, дакументальнае і летапіснае значэнне. Яны сведчаць пра розныя праявы жыцця беларусаў у Польшчы. Творчасць паэта - рэфлексіўная, лірычная і часта дасціпная, узнікла з глыбокага ўсведамлення ўласных каранёў і вытокаў, з вялікай цікавасцю сустракаецца як у беларускім, так і ў польскім асяроддзі.

З 1977 г. - член Варшаўскага Аддзялення Саюза Пісьменнікаў Польшчы, з 1988 г. - члена Беластоцкага Аддзялення ЗЛП і Беларускага Літаратурнага Аб'яднання «Белавежа».

Віктар Швед быў узнагароджаны, між іншым, Кавалерскі Крыж Ордэна Restituta Restituta, Срэбны і Залаты Крыж Заслуг, «заслужаны перад Беласточчынай» і «заслужаны дзеяч культуры».

У кастрычніку 2017 года Віктар Швед атрымаў прэмію маршала Падляшскага ваяводства за прыжыццёвыя творчыя заслугі ў галіне мастацкай творчасці, папулярызацыі і аховы культуры.

У нашай бібліятэцы вы можаце прачытаць наступныя томы паэзіі:

Жыццёвыя сцежкі (1967)
Дзяцінства прыстань (1975)
Мая зялёная Зубровія (1990)
Родны схоў (1991)
Вершы Натальцы (1998),
Выбраныя вершы (2000)
Lata wiatr skrzydlaty (2000)
Śmiech nie grzech (2000)
Mae Айчыны (2003)
Przemijanie (2006)
Смяшынкі (2009)
Адплываем з Mopa (2010)
3 Мора ў горад (2015)

Szczegóły: Opublikowano: 16 luty 2022; Poprawiono: 24 marzec 2022; Odsłony: 1245

76 гадоў таму нарадзілася Надзея АртымовічНадзея Артымовіч нарадзілася 18 лютага 1946 г. у Аўгустове каля Бельска Падляскага — паэтка беларускамоўнай літаратуры з беларускай меншасці на Падляшшы. Скончыла філалягічнае навучаньне ў Варшаўскім унівэрсытэце.

Дэбютавала як паэтка ў 1970 годзе, аўтарка наступных тамоў паэзіі: «У сне ў болі слоў», «Раздума», «Сезон у белых пейзажах», «Za Niesakojnych daroh»), «Дзверы», «Адплывае спакойнае неба» .

Больш таго, яе літаратурны матэрыял выкарыстаны ў альбомных выданнях: «Бельск у жывапісе і паэзіі» і «Бельск Падляскі сэрца памежжа». Тэксты паэта, як адзінага беларускамоўнага аўтара, былі ўключаны ў «Анталогію сучаснай беларускай паэзіі» ў 1990-я гады ў Мінску.

Надзея Артымовіч мае шматлікія біяграфіі ў слоўніках беларускіх пісьменнікаў, энцыклапедыях літаратуры і мастацтва, лексіконах і альманахах. Шэраг публікацый пра яе творчасць з'явіўся ў польскай, беларускай, англійскай і нямецкай прэсе. Яе вершы перакладзены на польскую, англійскую, нямецкую, украінскую, сербскую і рускую мовы. Іх, між іншым, пераклалі: Фларыян Няважны, Ежы Літвінюк, Ян Леанчык, Норберт Ранда, Алесь Разанаў і Тадэй Карабовіч.Паэтка ўдзельнічала у шматлікіх аўтарскіх сустрэчах у Польшчы і Беларусі (у Варшаве, Гданьску, Беластоку, Любліне, Мінску, Гродне). Прымала ўдзел у шматлікіх радыё- і тэлеперадачах. Член Саюза пісьменнікаў Польшчы, Саюза беларускіх пісьменнікаў і Белавежскага літаратурнага аб'яднання. Культурная прастора, апісаная ў паэзіі Надзеі Артымовіч, з’яўляецца адной з найцікавейшых экспазіцый нашага краю, таму ў 2004-2005 гадах яна была адзначана штогадовай прэміяй Маршалка Падляшскага ваяводства ў галіне культуры. Акрамя таго, яна ўзнагароджана залатым знакам «Заслужаны дзеяч культуры».У нашай бібліятэцы вы можаце прачытаць наступныя томы паэзіі:

Сезон у белых пейзажах

Творчасць Надзеі Артымовіч убераглася ад інерцыі, уласцівай айчыннаму вершаскладанню; яна піша вершы не таму, што ўмее пісаць, а таму, што, па сутнасці, яны ўжо напісаны, і напісаны самой сутнасцю: яна дае ім выявіцца, вымавіцца, вымалявацца, вытлумачыцца, зрабіцца прысутнымі, і калі гэта здараецца, то ў Бельску грае старая музыка, а ў свеце дзейсніцца свята, у якое прысвячаемся і мы.

Жоўтая музыка

Творчасць Надзеі – дотык, сустрэча, кожнае слова – вобраз, кожная думка – верш. Некалі мастак і музыка Алег Кабзар, адзін з нямногіх, каму ўдалося спалучыць Надзіны вершы з музыкай, сказаў, што яе паэзія “падобна кітайскім малюнкам на старой паперы, дзе вобраз размываецца і, нібы схаваны ў імгле, яго не відаць, але ведаеш, што ён ёсць”. Таксама са слоўнымі малюнкамі Надзі. Так - з малюнкамі, бо кожны верш – гэта серыя малюнкаў, слоўных малюнкаў, абуджаючых унутраны зрок душы.

Szczegóły: Opublikowano: 08 luty 2022; Poprawiono: 16 luty 2022; Odsłony: 1127

214 гадоў таму нарадзіўся Вінцэнт Якуб Дунін-Марцінкевіч.

Вінцэнт Якуб Дунін-Марцінкевіч, герба Лебедзь (нар. 23 студзеня? / 4 лютага 1808 г. у Панюшкевічах , памёр 29 снежня 1884 г. у Малой Люцынцы – паэт, драматург, класік беларускай літературы ХІХ ст. У сваіх творах ён часта апісваў вясковыя людзі, іх культуру, звычаі і абрады.

Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч паходзіў з беларускай дробнай каталіцкай шляхты. Яго бацька Якуб быў арандатарам невялікага маёнтка. У 1824 годзе Вінцэнты скончыў павятовую школу. Потым паступіў на медыцынскі ўніверсітэт. У 1840 годзе паэт пасяліўся ў маёнтку Малая Люцынка пад Мінскам. У Мінску меў годнасць шляхецкага дэпутата. У сваім маёнтку ён заснаваў уласны тэатр, у якім таксама ставіў свае п’есы. У 1841 г. заснаваў першы беларускі тэатральны гурток.

Як драматург і акцёр дэбютаваў у Мінску, дзе паставіў аперэту

“ Рэкруцкі яўрэйскі набор” (1841) і выканаў адну з роляў. Пачаткам працы ў галіне літературы стала выданне лібрэта камедыі-оперы “Ідылія” ( Вілня, 1846), у якой сяляне размаўлялі па беларуску.

Першыя вядомыя паэтычныя творы – “Малітва на памінальны дзень”, “Дзіця і маці”, “Вясна”прасякнуты сентыменталізмам. Росквіт творчых сіл В. Дуніна-Марцінкевіча прыпадае на сярэдзіну 1850-х г., былі выдадзены кнігі “Гапон”, “Вечарніцы і Апантаны”, “ Цікавішся? – Прачытай”, “Дудар Беларускі або Усяго патроху”.

З’яўленне іх выклікала шырокі рэзананс у суседніх культурных асяродках. Пісьменнік не столькі імкнуўся дакладна ўзнавіць падзеі мінулага, колкі будзіў гістарычнаю памяць народа, абуджаў у кожным Беларусе пачуццё грамадзяніна. Таму наступныя беларускія ( “ Халімон на каранацыі”) былі забаронены цэнзурай.

Пасля паўстання 1863 – 64 былі напісаны фарс-вадевіль “Пінская шляхта” на пінскай гаворцы, камедыя “Залёты”, паэма “ З-над Іслачы або Лекі на сон”.

Камедыя “Пінская шляхта” ўвайшла ў залаты театралны фонд, пасля 140-гадовага перапынку ад часу прэм’еры “Ідыліі”. 3 верасня 2016 г. на плошчы Вольнасці ў Мінску быў адкрыты сумесны помнік Дуніну-Марцінкевічу і Станіславу Манюшку.

„Пінская шляхта” ёсць у нашай бібліятэцы.